De geschiedenis van de hammam gaat terug tot ongeveer 2500 v.Chr. In de Turkse cultuur heeft het hammamritueel een diepe betekenis—het biedt zowel lichamelijke als spirituele reiniging. Het vindt meestal plaats in een warme, met stoom gevulde omgeving en bestaat uit verschillende fasen: zweten, exfoliatie met een kese (een scrubhandschoen), en een schuimende massage. Daarna volgt rust en sociale interactie
De hamam helpt bij het verwijderen van dode huidcellen, stimuleert de bloedcirculatie, ontspant de spieren en kalmeert de geest. Technisch gezien is deze beschrijving voldoende. Maar wanneer je dieper duikt in de culturele betekenis, onthult de hamam zich als zoveel meer.
De hamam belichaamt sociale gelijkheid. Iedereen draagt vergelijkbare pestemals (traditionele handdoeken), en status vervaagt. Het is ook een plek voor verbinding—vooral onder vrouwen, die samenkomen om te praten en van elkaars gezelschap te genieten.
In Türkiye vinden er vaak speciale vieringen plaats in hamams, zoals bruidsbaden (“gelin hamamı”) of postnatale baden (“loğusa hamamı”). Het bruidsbad verandert de hamam in een feestelijke ruimte—vrouwen brengen eten, tamboerijnen en gelach mee. Zelfs vóór datingapps zoals Tinder, hielden oudere vrouwen in deze baden potentiële bruiden in de gaten voor hun zonen!
Hamams dienden vroeger als sociale ontmoetingsplaatsen—plekken waar mensen verhalen deelden en verbonden bleven. En natuurlijk blijft het reinigende aspect essentieel. Warmte, stoom en scrubben zuiveren het lichaam, terwijl de rituelen de geest verlichten. Het was gebruikelijk om “moge het genezing brengen” te zeggen tegen degenen die de hamam verlieten. Een typische sessie eindigde met een verfrissende koude frisdrank, genuttigd terwijl men op de warme steen zat.
Een Persoonlijke Herinnering
Gedurende mijn kindertijd maakte ik deel uit van dit ritueel. Mijn moeder en ik hadden vaste hammamdagen. Ik kende iedereen die daar werkte, en zij kenden mij—het kleine gastje van de hammam, altijd behandeld als een prinses.
Bij binnenkomst begroette de troostende geur van hout ons. In onze privécabine kleedden we ons om en wikkelden ons in pestemals. We gingen geleidelijk door elke sectie, om te wennen aan de hitte. Ik zat naast een lege waskom en keek hoe die langzaam vol liep, waarna ik met het water spetterde en speelde.
Vrouwen van alle leeftijden waren aanwezig. Als er een oudere vrouw in de buurt was, hielp mijn moeder haar zachtjes met het scrubben van haar rug—of vroeg mij om het te doen. Hoewel ik de betekenis toen niet begreep, was het zo’n teder gebaar van delen.
Daarna gingen we verder met de exfoliatie en schuimmassage. Mijn favoriete onderdeel? Over het schuimende marmer glijden met mijn kleine lichaam—een voordeel van klein zijn! De medewerker hielp me glijden, en ik lachte van vreugde.
Ons bezoek eindigde altijd met een koude frisdrank bij de deur, een verfrissend contrast met de stomende hitte. Daarna, gewikkeld in onze pestemals, zaten mijn moeder en ik in onze cabine te praten. We glimlachten naar onze stralende, roze gezichten en zeiden: “Dat was gezellig.”
Deze kernherinneringen hebben gevormd wie ik ben. Daarom zijn de hammam en pestemal voor mij niet zomaar ontspanning of een handdoek—ze zijn een essentieel onderdeel van ons erfgoed en onze kindertijd.
Als je ooit in Türkiye bent, raad ik je van harte aan om een lokaal hammamritueel te ervaren. En hopelijk zullen onze pestemals je vergezellen op jouw eigen reis.
Heb je onze post over Hıdırellez gezien? Als je het nog niet hebt gezien, mis het niet!
